Białka, jak pozostałe dwa składniki pokarmowe, czyli węglowodany i tłuszcze, są nam niezbędne. Podstawową rolą spożywanego białka jest dostarczenie organizmowi odpowiedniej ilości aminokwasów, które biorą udział w szeregu procesów życiowych. Problem w tym, że białka występujące w pożywieniu nie są sobie równe. Jakie są różnice między białkiem roślinnym i zwierzęcym?
Białko roślinne a białko zwierzęce: różnice
Ze względu na pochodzenie wyróżniamy białka zwierzęce i białka roślinne. Po zjedzeniu produktu zawierającego białko, jest on rozbijany na aminokwasy, wykorzystywane później w różnych procesach w organizmie. Białko zwierzęce jest białkiem pełnowartościowym. Jest to białko występujące w mięsie, rybach i owocach morza, jajach, mleku i przetworach mlecznych (np. w serach, jogurtach, maślankach). Wszystkie niezbędne człowiekowi aminokwasy występują również w białku roślinnym, ale są mniej skoncentrowane w porównaniu do białek zwierzęcych. Ze względu na mniejszą ilość lub brak aminokwasów egzogennych, nazywane są białkami niepełnowartościowymi. Źródłem białka roślinnego są warzywa, owoce, rośliny strączkowe, orzechy i nasiona zbóż. Istnieją produkty roślinne, które dostarczają dużych ilości białka i wyróżniają się dużą wartością odżywczą. Są to m.in. amarantus, komosa ryżowa i soja. Jednak nawet te produkty nie zawierają dostatecznej ilości wszystkich aminokwasów i nie mogą zostać uznane za pełnowartościowe źródła białka.
Przyjrzyjmy się zagadnieniu białka roślinnego a białka zwierzęcego. Znanych jest ponad 300 aminokwasów występujących naturalnie. W skład białek organizmu człowieka wchodzi głównie 20 aminokwasów. Aż 8 z nich nasz organizm nie jest w stanie syntetyzować. Musimy dostarczać je z pożywieniem. Te białka nazywane są więc egzogennymi. Poza tym dwóch aminokwasów organizm nie syntetyzuje w wystarczającej ilości. Nie trzeba znać ich wszystkich, aby prawidłowo się odżywiać, ale warto pamiętać, że w produktach roślinnych są niedoborowe i warto wiedzieć jak je uzupełnić. Białko roślinne czerpane jedynie z jednego źródła nie zapewni wszystkich potrzebnych aminokwasów.
Catering zamówisz w najpopularniejszych miastach:
Podstawowe aminokwasy białkowe
- alanina,
- cysteina,
- kwas asparaginowy,
- kwas glutaminowy,
- fenyloalanina,
- glicyna,
- histydyna,
- izoleucyna,
- lizyna,
- leucyna,
- metionina,
- asparagina,
- prolina,
- glutamina,
- arginina,
- seryna,
- treonina,
- walina,
- tryptofan,
- tyrozyna.
Białka roślinne zawierają mniejszą ilość takich aminokwasów, jak: metionina, tryptofan, lizyna oraz izoleucyna.
Jakie jest zapotrzebowanie na białko? Ktoś, kto chce stosować dietę wegetariańską, musi spożywać różnorodne warzywa, owoce, rośliny strączkowe, zboża i inne produkty, tak by dieta była właściwie zbilansowana i dostarczała nie tylko konkretną ilość białka, ale co najważniejsze wszystkich niezbędnych aminokwasów. Optymalną metodą oceniania jakości białka jest wskaźnik BV (Biological value). Białka, zawarte w warzywach i zbożach, mają niską wartość biologiczną. Strączki i orzechy są już lepszym źródłem białka. Z kolei połączenie warzyw, owoców, strączków, zbóż i orzechów, w większości przypadków zapewnia wszystkich potrzebnych aminokwasów. Takie połączenie stanowi najlepszą metodę dostarczania białka do organizmu w codziennym odżywianiu. Natomiast jeśli nasza dieta będzie przez dłuższy czas opierała się na przykład głównie na jedzeniu soczewicy, nie będzie odpowiednio urozmaicona, z pewnością szybko pojawią się kłopoty ze zdrowiem.
Ile wynosi dzienne zapotrzebowanie na białko?
Jeśli zastanawiasz się, ile wynosi dzienne zapotrzebowanie na białko u osób, które odżywiają się w tradycyjny sposób, czyli w ich jadłospisie występuje mięso, to ok. 1g/kg masy ciała, ale u osób, u których dieta składa się głównie z produktów pochodzenia roślinnego, to już ok. 1,5 g/kg masy ciała. Należy jednak mieć na uwadze, że liczy się nie tylko ilość składników odżywczych w diecie, ale również ich jakość, a w tym przypadku jakość oznacza ilość zawartych aminokwasów.
