Insulinooporność – objawy, leczenie i dieta

Najpierw jest pośpiech, niezdrowy tryb życia i przypadkowe posiłki – a potem organizm mówi dość. Twoja masa ciała wariuje, ty jesteś nieustannie zmęczona i senna po wszystkich posiłkach (a szczególnie po tych słodkich – podejrzane!), do tego coraz częściej dopada Cię wilczy głód, aż wreszcie dochodzisz do wniosku, że coś musi być nie tak. Chcesz dowiedzieć się, co to insulinooporność, bo obiło Ci się o uszy, ale każde źródło mówi co innego. Dlatego zebraliśmy tu dla Ciebie najważniejsze informacje, by insulinooporność i jej objawy przestały być tajemnicą.

Co znajdziesz w artykule?

Co to jest insulinooporność?

Insulinooporność to zespół metaboliczny, który przejawia się obniżoną wrażliwością organizmu na działanie insuliny, czyli produkowanego przez trzustkę hormonu regulującego poziom glukozy we krwi. Insulina bierze czynny udział w procesie metabolizmu składników odżywczych (węglowodanów, białek oraz tłuszczów). Jej poziom w organizmie zwiększa się po posiłku, ponieważ małe ilości insuliny są uwalniane do krwi właśnie po jedzeniu. Dzieje się tak, bo insulina pomaga w transporcie glukozy do komórek – a jak wiemy, glukoza jest dla nich cennym źródłem energii.

Insulinooporność jest stanem, w którym organizm coraz mniej reaguje na wydzielaną z trzuski insulinę, obojętniejąc na jej obecność, czego skutkiem jest coraz większa produkcja tego hormonu, prowadząca do jego zbyt wysokiego poziomu we krwi.

Jakie mogą być przyczyny insulinooporności?

Zastanawiasz się, czy insulinnoporność jest problemem, który Cię dotyczy? Na początku zastanów się, czy któreś z poniższych przyczyn tego zespołu metabolicznego pojawiają się w Twoim życiu:

  • nadwaga i otyłość oraz wynikająca z nich nadmierna ilość tkanki tłuszczowej brzusznej. Dlaczego to tak istotne? Wypełnione komórki tłuszczowe produkują i uwalniają do krwi więcej leptyny, wisfatyny, IL-6 czy TNF-alfa (substancji sprzyjających zaburzeniu odpowiedzi komórek na działanie insuliny) niż puste.
  • niska aktywność fizyczna lub jej całkowity brak;
  • niewłaściwa dieta – szczególnie ta bardzo bogata w węglowodany proste, a także pełna rozmaitych błędów żywieniowych, często występujących obok siebie: wysokokaloryczne posiłki (niekoniecznie o dużej objętości), omijanie śniadań, małe ilości błonnika w diecie, obecność tłuszczów trans, wielu potraw smażonych oraz bogatych zarówno w cukry, jak i tłuszcze słodyczy.
  • sięganie po używki – alkohol i papierosy zdecydowanie nie sprzyjają dobremu zdrowiu;
  • ciąża – w tym okresie zwiększa się predyspozycja do zaburzeń wydzielania insuliny;
  • przyjmowanie leków – wiele tabletek antykoncepcyjnych, diuretyków tiazydowych i pętlowych, glikokortykosteroidów czy też blokerów kanałów wapniowych stosowanych w leczeniu nadciśnienia powoduje stan insulinooporności.

Insulinooporność – objawy, które powinieneś znać

  • problemy z utrzymaniem masy ciała, a szczególnie nadmiar tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha.
  • senność (zwłaszcza po spożyciu posiłku bogatego w węglowodany, słodyczy czy mocno przetworzonej żywności);
  • zmęczenie, chroniczne poczucie znużenia;
  • nadmierna potliwość;
  • utrzymujący się obniżony nastrój, stany depresyjne często będące chorobą towarzyszącą w insulinooporności;
  • problemy z koncentracją, zaburzenia skupienia i trudności w wykonywaniu codziennych prac;
  • powolny lub niemożliwy proces chudnięcia mimo utrzymywania deficytu kalorycznego;
  • widoczny w badaniach podwyższony poziom cukru i trójglicerydów;
  • problemy skórne, np. rogowacenie ciemne skóry;
  • nadmierny apetyt, a także często pojawiające się w insulinooporności objawy pochodne zwiększonego apetytu, np. napady tzw. wilczego głodu po posiłkach węglowodanowych (w szczególności zaś tych bogatych w węglowodany proste), uczucie głodu już ok. godzinę po posiłku.

Pamiętaj: jeśli podejrzewasz u siebie insulinooporność, koniecznie skontaktuj się z lekarzem, by wykonać odpowiednie badania. Nigdy nie diagnozuj się sama – powyższe objawy mogą świadczyć także o innych problemach zdrowotnych.

Diagnostyka

W diagnostyce insulinooporności najczęściej wykorzystywane metody to:

  • Metoda HOMA – polega ona na wyliczeniu odpowiedniego wskaźnika (HOMA-IR) na podstawie stężenia glukozy i insuliny oznaczonych u pacjenta, koniecznie rano i na czczo. Norma HOMA-IR wynosi 1, a już wartość HOMA-IR powyżej 2,5 świadczy o insulinooporności. Warto jednak dodać, że wynik ten może być zaburzony u chorych na cukrzycę.
  • Doustny test tolerancji glukozy (OGTT) uzupełniony o oznaczenie stężenia insuliny – czyli tzw. krzywa cukrowa zestawiona z krzywą insulinową. Badanie wykonuje się poprzez mierzenie stężeń obu substancji po wypiciu roztworu zawierającego 75 g glukozy (tuż przed wypiciem, 60 min po oraz 120 min po). Badanie to służy do oznaczenia insulinowrażliwości.

Insulinooporność a leczenie dietą – czy jest skuteczne?

Lekarze zawsze informują, że w insulinooporności leczenie dietą jest niejednokrotnie bardziej istotne niż wprowadzenie farmakologii. Branie metforminy może pomóc uregulować apetyt, kontrolując wydzielanie insuliny, jednak jeśli mimo tego pacjent nie zmieni swojej diety, efekty nie będą zadowalające. Kluczowe jest więc uregulowanie masy ciała poprzez dostosowanie diety do insulinooporności, a także wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej oraz – co nie mniej ważne – rezygnacja z używek. Wszystkie te działania w znaczącym stopniu wpływają na poprawę wrażliwości komórek na insulinę i pozwalają przywrócić procesy metaboliczne do normy.

Jak powinna wyglądać dieta w insulinooporności? Proste wskazówki

Jeśli wiesz już, że cierpisz na insulinooporność, dieta, którą stosujesz, powinna skupiać się na ograniczeniu spożywania cukrów prostych oraz posiłków, w których dominują. Dobrze, jeśli zrozumiesz, czym charakteryzują się produkty o niskim IG i ŁG (indeksie oraz ładunku glikemicznym) i wprowadzisz je na stałe do swojej diety. Jak dieta w insulinooporności powinna wyglądać w praktyce?

  • zwiększ w codziennej diecie ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych – wprowadź więc do niej ryby, owoce morza, orzechy, awokado;
  • dbaj o obecność białka w posiłkach, najlepiej pełnowartościowego i z wielu różnych źródeł. Jeśli nie jesz mięsa i/lub produktów odzwierzęcych, szczególnie dobrze zbilansuj ten składnik w swoich posiłkach;
  • staraj się nie jeść samych węglowodanów: zmniejsz ilość granoli czy płatków owsianych w śniadaniu, a zwiększ proporcje jogurtu; nie zapominaj o dodatku ziaren podczas spożywania owoców itd.;
  • jedz 4 razy dziennie, nie pomijaj śniadań ani innych posiłków, ale zachowuj dłuższe przerwy między nimi – ok. 4 h, by poziom insuliny mógł się unormować;
  • postaw na owoce jagodowe, które mają niższy indeks glikemiczny niż pozostałe owoce;
  • zwiększ spożycie warzyw, co pozwoli Ci poprawić objętość posiłków i się nasycić, nie podbijając wyrzutu insuliny.

Sprawdź, również artykuł: Dieta w chorobach trzustki i jej główne założenia