W dzisiejszym społeczeństwie choroby autoimmunologiczne są coraz częstszą przypadłością. Obecnie dotykają już one około 3-8 % społeczeństwa w skali światowej, a procent ten stale rośnie. Lekarze na szczęście częściej podchodzą do leczenia chorób autoimmunologicznych w sposób kompleksowy i oprócz kuracji farmakologicznych, zalecają również wdrożenie odpowiedniego sposobu odżywiania. W tym artykule przyjrzymy się najlepszym dietom polecanym dla osób z chorobami autoimmunologicznymi.
Czym są choroby autoimmunologiczne?
Choroba autoimmunologiczna jest stanem, w którym jest zaburzone funkcjonowanie układu odpornościowego. W normalnych warunkach układ immunologiczny pełni funkcję ochrony przed tym, co obce dla organizmu jak wirusy czy bakterie chorobotwórcze. Choroba zaczyna się wtedy, gdy organizm przestaje rozróżniać ciało obce od własnego i zaczyna atakować własne komórki. Zaatakowany może być narząd (np. Hashimoto), a nawet cały układ w organizmie (np. łuszczycowe zapalenie stawów). W takich wypadkach ważna jest zmiana stylu życia, diety i nierzadko włączenie odpowiedniego leczenia farmakologicznego. Do najczęściej występujących obecnie chorób autoimmunologicznych (zwanych też chorobami autoagresywnymi) należy Hashimoto. Innymi często spotykanymi schorzeniami są: reumatoidalne zapalenie stawów, stwardnienie rozsiane, zapalne choroby jelit czy łuszczyca.
Żywienie w chorobach autoimmunologicznych odgrywa bardzo ważną rolę, może znacząco zmniejszyć objawy jej występowania. Istnieje wiele sposobów na złagodzenie objawów. Aby skutecznie działać trzeba zaznaczyć co jest najważniejsze w leczeniu tego rodzaju zaburzeń. Na co zwracać uwagę?
1. Podstawą jest fakt, że choroby autoimmunologiczne są przewlekłym stanem zapalnym w organizmie. Aby sobie pomóc warto więc zastosować dietę, która po pierwsze wykazuje sama w sobie działanie przeciwzapalne, a po drugie eliminuje składniki, które działają prozapalnie. Dieta przy chorobach autoimmunologicznych powinna więc być przeciwzapalna.
2. Zauważono, że przy chorobach autoimmunologicznych jednocześnie często występuje dysbioza jelitowa. Jest to zaburzenie funkcjonowania jelit związane z niefizjologicznym składem ilościowym i jakościowym mikrobioty jelit. Dysbioza może prowadzić do zaburzenia szczelności bariery jelitowej, która jest niezbędna dla zachowania prawidłowej pracy układu immunologicznego. Mało kto wie o tym, że to właśnie w jelitach znajduje się około 70% tkanki odpowiadającej za naszą odporność! Działaniem, które warto podjąć jest przywrócenie zdrowego stanu mikroflory jelit i poprawa ich funkcjonowania. Warto zdawać sobie sprawę z tego, jak ogromny wpływ na cały nasz organizm ma zdrowy mikrobiom organizmu.
Jaka dieta przy chorobach autoimmunologicznych?
Odżywianie przy chorobie autoimmunologicznej powinno charakteryzować się niskim stopniem przetworzenia produktów i jak najmniejszą ilością cukru dodanego, a także ograniczoną ilością soli i substancji dodatkowych, takich jak: syntetyczne barwniki, konserwanty czy wzmacniacze smaku. Warto wyeliminować: słodycze, fast foody, słodkie napoje gazowane, słodkie wypieki, ciasteczka, chipsy czy słone przekąski.
Przykładem diety, którą poleca się przy chorobach autoimmunologicznych jest dieta śródziemnomorska ze względu na swój przeciwzapalny charakter. Dieta ta opiera się na dużej ilości warzyw, owoców, ryb czy oliwy z oliwek. Wszystkie składniki są nisko przetworzone i wykazują działanie przeciwzapalne, dodatkowo wspomagając naszą florę jelitową poprzez dostarczanie prebiotyków (odżywki dla bakterii) dla ich rozwoju oraz składników, które wspomagają jej prawidłowy skład. Dieta śródziemnomorska jest zróżnicowana i nie wyklucza żadnej grupy produktów, dzięki czemu pozwala pokryć zapotrzebowanie organizmu na wszystkie podstawowe składniki odżywcze.
W dietach autoimmunologicznych polecana jest dieta eliminacyjna dostosowana do danej choroby i indywidualnych reakcji. Jeśli mamy alergie i nietolerancje konkretnych składników to należy je wyeliminować w pierwszej kolejności, a następnie eliminować (przynajmniej na jakiś czas) składniki na które źle reaguje organizm. W przypadku stwierdzonej celiakii, konieczne jest całkowite wyeliminowanie glutenu.
W pozostałych zaburzeniach w zależności od choroby i indywidualnych reakcji, często eliminuje się białka mleka krowiego, białka soi czy też gluten. Mówi się wówczas o diecie niskoantygenowej, czyli takiej, w którym eliminuje się niektóre białka, które mogą prowadzić do zaostrzenia choroby. Warto zaznaczyć, że gluten sam w sobie nie jest zły. Należy być świadomym, że eliminacja glutenu bez wystąpienia wyraźnych ku temu przeciwskazań może przyczynić się do dodatkowych niedoborów.
Podsumowując, żywienie w chorobach autoimmunologicznych powinno opierać się w dużej mierze na warzywach (najlepiej surowych, ponieważ zawierają one najwięcej cennych składników) i owocach (w umiarkowanej ilości). Ponadto dieta powinna uwzględniać ryby, dobrej jakości mięsa oraz zdrowe tłuszcze roślinne. Warto również sięgnąć po zioła, które mają dobroczynny wpływ na układ pokarmowy i pomagają łagodzić niektóre dolegliwości występujące przy chorobach autoagresywnych. Polecanymi ziołami są np. liście szałwii, kora dębu, melisa, mięta, dziurawiec czy rumianek.
Odżywianie w chorobach autoimmunologicznych może być więc wyzwaniem, ale przy jednoczesnym eliminowaniu, warto poświęcić uwagę, by dostarczać odpowiednie ilości składników odżywczych z innych pokarmów. Jest to niezwykle ważne w celu uniknięcia niedoborów i związanych z nimi skutków ubocznych. Suplementacja witaminy D jest tutaj niezbędna.
O co jeszcze warto zadbać przy chorobach autoimmunologicznych?
Właściwe odżywianie w chorobach autoimmunologicznych może mieć niezwykle istotne znaczenie, jednak nie możemy zapominać o pozostałych aspektach, które również mają wpływ na przebieg leczenia. Bez względu na rodzaj stosowanej diety, bardzo ważny jest też codzienny styl życia. Przede wszystkim, zalecane jest ograniczenie stresu (mocno zaostrzającego objawy choroby), przebywanie na świeżym powietrzu, regeneracja, a także umiarkowana, regularna aktywność fizyczna.
