W przypadku cukrzycy typu 1 oraz 2, niezbędne jest odpowiednie leczenie oraz dieta. W niektórych przypadkach chory musi również przyjmować insulinę, co wiąże się w koniecznością przeliczania ilość węglowodanów w każdym posiłku na specjalne wymienniki. Jednym z kluczowych elementów terapii przy cukrzycy jest edukacja żywieniowa. Na co w szczególności należy zwrócić uwagę i jak w prawidłowy sposób przeliczać wymienniki węglowodanowe? Tego dowiesz się w naszym artykule!
Zalecenia żywieniowe w cukrzycy
Cukrzyca należy do głównych schorzeń określanych mianem chorób cywilizacyjnych. Na czym polega ta choroba? W organizmie cukrzyka, trzustka nie produkuje wystarczającej ilości insuliny, bądź też wyprodukowana insulina nie jest we właściwy sposób wykorzystywana przez organizm. Cukrzyca jest przewlekłym schorzeniem, które prowadzi do zaburzenia metabolizmu węglowodanów, białek oraz tłuszczów.
Przy cukrzycy, trzymanie się podstawowych zaleceń żywieniowych jest niezwykle istotne dla właściwego przebiegu leczenia. Poniżej przedstawiamy najważniejsze zalecenia dla pacjentów chorujących na cukrzycę:
• Spożywaj regularne posiłki co 3-4 godziny o tych samych porach
• Zaplanuj 3 główne posiłki oraz 1-2 mniejsze przekąski w ciągu całego dnia
• Stawiaj na produkty posiadające niski indeks glikemiczny
• Wybieraj produkty z pełnego ziarna
• Każdego dnia spożywaj co najmniej 3 porcje warzyw oraz 2 porcje owoców
• Pamiętaj o odpowiednim nawodnieniu
• Ogranicz tłuszcze zwierzęce w diecie
• Zrezygnuj z cukru
• Ogranicz ilość soli, możesz zastąpić ją naturalnymi ziołami,
• Unikaj spożywania alkoholu
Przy leczeniu cukrzycy typu 1, podstawowym elementem terapii w obecnym czasie jest funkcjonalna intensywna insulinoterapia (FIT). W ramach terapii, pacjent otrzymuje wielokrotne podskórne wstrzyknięcia insuliny. Zabieg ten można wykonać samodzielnie lub z wykorzystaniem pomp insulinowych. Chorym podawane są dwa rodzaje insuliny – bazowa oraz doposiłkowa. Pierwsza z nich pokrywa około 30-40% dobowego zapotrzebowania organizmu na insulinę. Właściwie dobrana, z reguły nie wymaga wprowadzania dodatkowych zmian. Inaczej jest w przypadku insuliny doposiłkowej, której dawka zależy od rodzaju, wielkości oraz godziny posiłku. Na dawkę insuliny wpływa również planowana aktywność fizyczna, a także stężenie glukozy we krwi.
Czym są wymienniki węglowodanowe?
U pacjentów chorujących na cukrzycę, wydzielanie insuliny jest ograniczone. I węglowodanów w każdym posiłku w dużej mierze wpływa na glikemię poposiłkową. To właśnie węglowodany w głównej mierze odpowiadają za wahania poziomu cukru. Z tego względu, diabetycy powinni ze szczególną uwagą kontrolować ich ilość w diecie.
Dla uproszczenia komponowania posiłków w diecie dla cukrzyków, została opracowana specjalna miara ilości węglowodanów w poszczególnych produktach spożywczych.
1 wymiennik węglowodanowy (WW) równa się 10g węglowodanów przyswajalnych (z wyłączeniem błonnika) w posiłku. 10 g węglowodanów przekłada się na 40 kcal.
Powstały również specjalne tabele przedstawiające informację o wymiennikach węglowodanowych w popularnych, często spożywanych produktach.
Wymienniki węglowodanowe – kalkulator
Tabele wymienników węglowodanowych są używane do dzisiaj, ale polecanym rozwiązaniem jest policzenie wartości WW samodzielnie. Można to zrobić w bardzo prosty sposób:
Gdy znamy zawartość węglowodanów w 100g danego produktu, możemy policzyć, ile znajduje się ich w określonej porcji. Dla przykładu, 100g jabłka zawiera około 13 g węglowodanów, a zatem średniej wielkości jabłko o wadze 200 g ma około 26 g węglowodanów. Otrzymaną w ten sposób wartość należy podzielić przez 10. Wynik to 2,6 WW.
Wymiennik węglowodanowy najłatwiej można obliczyć w przypadku gotowych produktów, których gramatura została dokładnie określona na opakowaniu. Jeśli chcemy obliczyć wartość WW w porcji makaronu, pieczywa, ziemniaków lub owoców, konieczne jest ich zważenie oraz znajomość zawartości węglowodanów w danym produkcie.
Przyjmuje się, że 1 wymiennik węglowodanowy podnosi poziom glukozy we krwi o około 30-50mg/dl. Z kolei 1 jednostka insuliny obniża poziom glukozy o 30-50 mg/dl.
Przy ustalaniu dawki insuliny, należy uwzględnić:
• Ilość wymienników węglowodanowych, a w przypadku osób używających pompy insulinowej, także ilość wymienników białkowo-tłuszczowych
• Wrażliwość na insulinę
• Glikemię przed posiłkiem
Wrażliwość na insulinę jest indywidualną kwestią. Wpływ na nią ma między innymi masa ciała oraz wiek. Z reguły osoby szczupłe oraz dzieci reagują na insulinę lepiej. Każdy pacjent posiada własny przelicznik, w którym na 1 WW przypada mniej więcej od 05 do 4 jednostki insuliny.
U pacjentów chorujących na cukrzycę typu 1, dieta nie różni się znacząco od zasad zdrowego odżywiania skierowanych do osób zdrowych. Bardzo ważna przy cukrzycy jest dieta o niskim indeksie glikemicznym. Jak ułożyć jadłospis? Kluczowa jest znajomość produktów spożywczych o niskim, średnim oraz wysokim indeksie glikemicznym. Te ostatnie wywołują wahania poziomu cukru oraz powodują zwiększone zapotrzebowanie na insulinę. Z tego względu należy ograniczyć lub nawet całkowicie wyeliminować je ze swojej diety. Istotne znaczenie ma kontrolowanie ilości wymienników węglowodanowych. Bardzo ważne jest również stosowanie urozmaiconej diety opartej o naturalne oraz niskoprzetworzone produkty spożywcze.
Doskonałą propozycją dla diabetyków jest dieta pudełkowa o niskim IG. Bogata w węglowodany złożone i pozbawiona cukrów prostych, dieta ta jest bezpieczna dla pacjentów chorujących na cukrzycę typu 1 oraz 2. Dzięki urozmaiconemu menu, posiłki nigdy nie są nudne i monotonne. Dieta o niskim IG oparta jest na produktach pełnoziarnistych i niskoprzetworzonych, dzięki czemu jest bogata w wartości odżywcze i dostarcza organizmowi wszystkich potrzebnych składników. Odpowiednio skomponowane posiłki zapobiegają gwałtownym wahaniom poziomu cukru, co jest szczególnie ważne dla diabetyków.
