Herbata to napój, który może pochwalić się wyjątkowo bogatą historią. Wywodzi się z Chin, a jej początki sięgają około 5000 lat wstecz. Obecnie jest doskonale znana i chętnie spożywana w wielu krajach– regularnie sięga po nią około 2/3 populacji z całego świata! W 2018 roku, zbiory z krzewu herbacianego osiągnęły poziom około 4 milionów ton. Do największych importerów herbaty w Europie należy Polska – zgodnie z danymi z 2014 roku, nasz kraj rocznie importuje około 30 tysięcy ton herbaty. Jakie są rodzaje herbaty i jakimi właściwościami się charakteryzują? O tym dowiesz się z naszego artykułu.
Zielona, biała, czerwona herbata – właściwości
Czym w rzeczywistości jest popularna herbata? To produkt, który powstaje z liści, kwiatów oraz łodyżek roślin o botanicznej nazwie Camellia. W zależności od procesu produkcji, herbaty dzieli się na cztery podstawowe rodzaje:
- herbata biała i zielona (nie są one poddawane procesowi fermentacji)
- herbata czerwona (częściowo fermentowaną
- czarna (surowiec roślinny przechodzi pełny proces fermentacji)
Wiele przeprowadzonych badań naukowych dowiodło, że herbata ma korzystny wpływ na zdrowie. Fakt ten został uwzględniony nawet w nowej Piramidzie Żywieniowej, która została opracowana przez Instytut Żywności i Żywienia w 2016 roku. Herbata jest napojem niskoprzetworzonym, który w zależności od jej rodzaju, może dostarczać organizmowi wiele wartościowych składników, a dodatkowo jest źródłem płynów w diecie. Zalecane jest, aby unikać picia naparów słodzonych sacharozą. Za szczególnie cenną pod względem zdrowotnym uważana jest herbata zielona. Nie ma jednak pewności, czy nie wynika to po prostu z większej liczby badań związanych z jej wpływem na zdrowie.
Zielona herbata – właściwości
Ten wyjątkowy napój jest doceniany szczególnie ze względu na działanie przeciwutleniające, przeciwmiażdżycowe, przeciwzapalne, antynowotworowe, hipoglikemiczne, a także przeciwstarzeniowe. Zielona herbata jest bogata w składniki biologiczne czynne takie jak związki polifenolowe, w tym przede wszystkim flawanole. Należą do nich: katechina, epikatechina, epigalokatechnina, galusan epikatechiny, a także galusan epigalokatechiny. To bezbarwne związki, które są odpowiedzialne za charakterystyczną cierpkość oraz gorycz herbaty. Przeważającym związkiem polifenolowym w zielonej herbacie jest galusan epigalokatechiny. Wyróżnia się on silnymi właściwościami przeciwutleniającymi. Zawarte w herbacie katechiny to związki o wyjątkowym działaniu, które są skuteczniejszymi przeciwutleniaczami niż witamina C, witamina E, karoten oraz tokoferol. Tym samym mają również lepsze właściwości przeciwstarzeniowe. Na czym polega korzystne działanie zielonej herbaty? Według badań epidemiologicznych, osoby które piją więcej niż 2 filiżanki zielonej herbaty dziennie, mają niższe stężenie cholesterolu całkowitego oraz frakcji LDL. To przekłada się na mniejsze aż o 22-33% ryzyko zgonu wywołanego chorobami sercowo-naczyniowymi. Z tego względu, picie zielonej herbaty uważane jest za element profilaktyki chorób serca. Wyniki innego badania potwierdzają podobny efekt dopiero po wypiciu co najmniej 7 filiżanek. Uzyskanie miarodajnych wyników wymaga zatem dalszych badań, jednakże korzystny wpływ picia herbaty na lipidogram jest nie do podważenia. Zostało udowodnione, że zawarte w herbacie katechiny redukują nadmierny wzrost stężenia glukozy w osoczu po spożyciu skrobi oraz sacharozy. Badania na myszach wykazały, że regularne spożywanie katechin z herbaty w połączeniu z ćwiczeniami pozwala zmniejszyć otyłość, którą spowodowała niewłaściwa dieta. Jest to rezultat aktywacji metabolizmu energetycznego całego ciała. Dzięki tym właściwościom, herbata może pomóc w leczeniu otyłości, a także zaburzeń glikemii.
Czarna herbata – właściwości
Herbata czarna powstaje w wyniku suszenia i oksydacji liści herbacianych. Proces oksydacji prowadzi do przemiany katechin w teaflawiny oraz tearubiginy. To właśnie one są odpowiedzialne za charakterystyczny, brązowo-pomarańczowy kolor herbaty. Czy herbata jest zdrowa? Warto po nią sięgać ze względu na liczne właściwości zdrowotne. Jej picie obniża ryzyko wystąpienia nowotworów, chorób sercowo-naczyniowych, a także uszkodzeń wolnorodnikowych. Pod tym względem, herbata czarna przypomina swym działaniem zieloną herbatę. Ponadto, osoby regularnie sięgające po czarną herbatą, mają wyższe stężenie antyoksydantów w surowicy. Według badań przeprowadzonych w Holandii w latach 1986-1990, picie herbaty w niewielkim stopniu obniżało ryzyko wystąpienia najczęstszych nowotworów, w tym nowotworu jelita grubego, płuc oraz piersi. Podobnie jak kawa, również herbata zawiera kofeinę, chociaż w przypadku herbaty, związek ten częściej jest nazywany teiną. Jej zawartość wynosi około 50 mg w naparze. Działa ona korzystnie na zdolności poznawcze oraz koncentrację, jednak nie pobudza w równym stopniu jak kawa, ponieważ jest wchłaniania nie w żołądku, a dopiero w jelicie. Mitem natomiast jest, że herbata nie ma wpływu na utratę płynów i odwodnienie organizmu. Efekt diurektyczny może jednak wystąpić dopiero po wypiciu ilości zawierającej około 300 mg kofeiny, co odpowiada około 6 filiżankom herbaty na raz. Warto wiedzieć, jak dbać o nawodnienie, ponieważ ma ono ogromny wpływ na nasze samopoczucie, zdrowie oraz sprawne funkcjonowanie całego organizmu. Należy pamiętać o tym, że związki fenolowe obniżają wchłanianie żelaza. Z tego względu, tak jak w przypadku kawy, nie jest zalecane picie czarnej herbaty do posiłku. Przy spożywaniu dowolnego posiłku, najkorzystniejsze dla naszego organizmu jest picie wody.
Czerwona herbata – właściwości
Słynąca przede wszystkim ze swoich właściwości odchudzających, czerwona herbata powstaje w wyniku częściowej fermentacji liści. Podczas procesu fermentacji zmniejsza się ilość garbników, natomiast uwalnia się kofeina, a także olejki eteryczne. Dzięki temu, czerwona herbata posiada wyjątkowy aromat, który wyróżnia ją spośród innych herbat. Ponadto ten rodzaj herbaty posiada unikalny korzenny smak. Jakie jest działanie czerwonej herbaty? Przede wszystkim redukuje ona powstawanie tkanki tłuszczowej, zmniejsza działanie enzymów które odpowiadają za jej syntezę, a także redukuje rozwijanie się komórek tłuszczowych. Badania przeprowadzone na zwierzętach wykazały, że ekstrakt z czerwonej herbaty Pu-erh zmniejsza objawy insulinooporności, która była spowodowana dietą wysokotłuszczową. Działo się tak za sprawą szczególnych właściwości tego ekstraktu, który zapobiegał zwiększaniu masy ciała oraz ilości trzewnej tkanki tłuszczowej. Ponadto, herbata czerwona stanowi bogate źródło chromu, ma działanie obniżające stany zapalne, łagodnie pobudza, ma korzystny wpływ na profil lipidowy krwi i działa antyoksydacyjnie.
Czy herbata jest zdrowa? Który rodzaj wybrać
Dzięki właściwościom przeciwzapalnym oraz przeciwutleniającym, herbata należy go wyjątkowo zdrowych składników diety, które w pozytywny sposób oddziałują na nasz organizm. Nadal zachodzi konieczność prowadzenia dalszych badań, które mogłyby potwierdzić przypuszczalne właściwości, bądź też przynieść większą wiedzę w zakresie mechanizmów odpowiadających za określone działanie herbaty. Nie ulega jednak wątpliwości, że warto każdego dnia znaleźć chwilę na wypicie filiżanki herbaty – niekoniecznie zielonej! Warto zdawać sobie sprawę z tego, że przechowywane w nieodpowiedni sposób, liście herbaty mogą tracić swoje cenne związki. Dlatego zaleca się, aby przechowywać je w oryginalnych opakowaniach lub metalowych puszkach, co zapewni im ochronę przed światłem.
