Hipoglikemia, inaczej niedocukrzenie lub potocznie “spadek cukru” to stan zbyt niskiego poziomu glukozy we krwi. Jest to zaburzenie gospodarki węglowodanowej, które może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia. Jak rozpoznać hipoglikemię? Czy to zaburzenie da się wyleczyć? W poniższym artykule postaramy się odpowiedzieć na te pytania.

Hipoglikemia – co to?

Hipoglikemię określa się, kiedy wartość poziomu glukozy we krwi spada poniżej 70 mg/dl (3,9 mmol/l). Zaburzenie te występuje najczęściej u osób z cukrzycą typu 1 lub 2, u kobiet w cukrzycy ciążowej, w przypadku głodzenia się, niedożywienia lub w wyniku zbyt intensywnego wysiłku. Hipoglikemia może pojawić się również przy zażywaniu niektórych leków, używek lub po zbyt dużej ilości wypitego alkoholu. Zdarza się również, że stan ten towarzyszy niektórym chorobom i zaburzeniom. 

Hipoglikemia – przyczyny zaburzenia

Ze względu na to, że hipoglikemia stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka, musi być kontrolowana i sprawdzana pod względem przyczyny jej występowania. Jej zagrożenie wynika między innymi z tego, że może być objawem głębszej choroby. Co więcej, hipoglikemia sama w sobie może doprowadzić do niepożądanych skutków jej występowania, np. do zaburzenia widzenia, utraty przytomności, śpiączki, zaburzeń rytmu serca, uszkodzeń w układzie nerwowym, a nawet śmierci. Dodatkowo, kiedy stan ten występuje w ciąży stanowi poważne zagrożenie nie tylko dla kobiety, ale też dla nienarodzonego dziecka, u którego może dojść do zbyt niskiej masy urodzenia lub małogłowia. 
Wyróżnia się kilka rodzajów hipoglikemii. Należy do nich:

  • hipoglikemia bezobjawowa – charakteryzuje się ona spadkiem stężenia glukozy poniżej 70 mg/dl, przy czym nie występują inne objawy wskazujące na zaburzenie
  • hipoglikemia objawowa, którą można rozpoznać po szeregu objawów takich jak: pocenie się, drżenie rąk, nudności, zaburzenia widzenia i koncentracji, osłabienie czy drażliwość;
  • stan ciężki hipoglikemii, który prowadzi do utraty przytomności;
  • hipoglikemia reaktywna – występuje u osób zdrowych lub będących we wczesnym stadium cukrzycy. W tym przypadku objawy występują po 2-4 godzinach od zjedzenia posiłku.

Hipoglikemia – leczenie

Najważniejszym aspektem przy zapobieganiu hipoglikemii jest zdiagnozowanie przyczyny jest występowania, a następnie wdrożenie działań, które zminimalizują ryzyko jej wystąpienia. Przede wszystkim, jeśli stan ten pojawia się w wyniku choroby lub zaburzenia, bezwzględnie należy przyjmować leki przepisane przez lekarza i stosować się do zaleceń z nimi związanych. Ponadto w profilaktyce bardzo ważny jest regularny pomiar stężenia glukozy we krwi. Utrzymanie stabilnego poziomu cukru pozwoli zapobiec epizodom hipoglikemii.
Przy wystąpieniu stanu lekkiego hipoglikemii, pacjentowi należy natychmiast podać coś słodkiego, np. słodzony napój lub po prostu glukozę. Później podaje się posiłek będący źródłem węglowodanów złożonych. Ważne jest, by w tym stanie nie wykonywać nadmiernego wysiłku fizycznego. W przypadku częstego występowania stanu hipoglikemii, należy unikać intensywnej aktywności fizycznej i na bieżąco kontrolować poziom glukozy.

Hipoglikemia – dieta

Kolejną istotną kwestią w przypadku skłonności do hipoglikemii jest dieta na co dzień. Należy spożywać częściej, ale posiłki powinny być mniejsze. Dieta powinna być kontrolowana pod względem indeksu glikemicznego. Bardzo ważne jest, aby unikać produktów posiadających wysokie IG, a więc: słodyczy, słodkich napoi, cukru, miodu, produktów mocno przetworzonych, słodzonych płatków śniadaniowych, a także produktów z oczyszczonej mąki pszennej, jak pszenne chleby i bułeczki, ciasta i ciasteczka, paluszki, krakersy, pączki.
Jaka dieta jest wskazana przy hipoglikemii? W pierwszej kolejności warto postawić na produkty będące źródłem białka (chude mięso i nabiał), węglowodany złożone – gruboziarniste kasze, pieczywo razowe i makarony pełnoziarniste – a do tego dodawać warzywa. Należy przy tym uważać na warzywa i owoce o wysokim indeksie glikemicznym, zwłaszcza dojrzałe i suszone. Do owoców o wysokim IG zaliczamy np. ananasy, arbuzy, czereśnie oraz kiwi. Warzywa o wysokim indeksie glikemicznym to między innymi pieczone ziemniaki, gotowana dynia oraz bób. Warto w tym miejscu zauważyć, że na wartość IG wpływa również sposób obróbki. Produkty gotowane mają niższy indeks glikemiczny, niż produkty pieczone czy też smażone.
Polecanym modelem odżywiania przy hipoglikemii jest dieta o niskim IG, której podstawę stanowią właśnie produkty posiadające niską wartość indeksu glikemicznego. Inną opcją odpowiednią dla osób zmagających się z hipoglikemią jest dieta keto, która w dużym stopniu ogranicza spożycie węglowodanów na rzecz wartościowych źródeł białka.
Wskazane modele odżywiania pomagają ustabilizować poziom glukozy we krwi, a co za tym idzie, zapobiegają jego nadmiernemu obniżeniu, co mogłoby spowodować stan hipoglikemii.

Hipoglikemia – objawy

Jak rozpoznać hipoglikemię? Hipoglikemia objawia się między innymi: osłabieniem, uczuciem głodu, potliwością, drżeniem mięśni, przyspieszoną akcją serca, sennością, osłabieniem, mdłościami. Mogą pojawić się nagłe zmiany nastroju, nadmierne pobudzenie lub rozdrażnienie. W niektórych przypadkach występują również zaburzenia widzenia, zaburzenia koordynacji ruchowej, a nawet omdlenia.
 
Warto znać charakterystykę hipoglikemii, by móc podjąć wszelkie działania i zapobiec zagrożeniom z nią związanym. Nieleczona hipoglikemia może powodować szereg niepożądanych objawów i poważnie zagrażać zdrowiu. Na szczęście, z tym zaburzeniem można też normalnie funkcjonować, jednakże konieczne jest regularne kontrolowanie poziomu cukru we krwi, jak również wprowadzenie odpowiedniej diety i unikanie określonych produktów. Dla osób z podwyższonym ryzykiem wystąpienia hiperglikemii szczególnie ważne jest, aby unikać słodyczy, napojów słodzonych, produktów wysoko przetworzonych, wyrobów z białej mąki czy słodkich wypieków. Stosowanie się do zasad zdrowej diety, umiarkowana aktywność fizyczna oraz regularne spożywanie posiłków to jedne z czynników, które pozwolą obniżyć ryzyko pojawienia się stanu hiperglikemii.
Jeśli pomimo prowadzenia zdrowego stylu życia i unikania nadmiernego wysiłku, hipoglikemia nadal występuje z dużą częstotliwością, warto skonsultować się z lekarzem. Taka sytuacja może być wskazaniem do wykonania dalszych badań i wdrożenia odpowiedniego planu leczenia.