O istnieniu elektrolitów większość z nas przypomina sobie w chwilach silnego osłabienia i odwodnienia organizmu, np. wskutek wymiotów lub biegunki. Dlaczego prawidłowy poziom elektrolitów jest tak bardzo istotny? Kiedy warto je uzupełniać? W tym artykule wyjaśniamy, czym są elektrolity, jaką pełnią rolę w organizmie i w jakich sytuacjach ich poziom może spadać.

Elektrolity- co to?

Elektrolity to jony soli znajdujące się w krwi, osoczu i płynach tkankowych. Regulują one gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu i biorą udział w wielu procesach fizjologicznych. Wpływają między innymi na prawidłową pracę układu nerwowego i mięśni, w tym również mięśnia sercowego. Ponadto elektrolity regulują ciśnienie krwi oraz biorą udział w procesach metabolicznych.

Odpowiedni poziom elektrolitów

Dla prawidłowego funkcjonowania całego organizmu, niezbędne jest utrzymanie odpowiedniego poziomu elektrolitów we krwi. Wśród najważniejszych elektrolitów wymieniane są: sód, potas, magnez i wapń, a także chlorki. Jakie właściwości posiada każdy z nich?

Sód odpowiada głównie za utrzymanie odpowiedniego nawodnienia organizmu. Jego optymalne stężenie wynosi 135-145 mmol/l

Potas bierze udział w pracy serca i utrzymaniu optymalnego ciśnienia krwi. Odpowiedni poziom potasu to 3.6-5.5 mmol/l

Magnez i wapń wpływają głównie na prawidłowe przewodnictwo impulsów elektrycznych regulując pracę układu nerwowego i mięśniowego. 

Odpowiedni poziom magnezu wynosi 0.65-1.2 mmol/l
Odpowiedni poziom wapnia: 8.8-10.4 mg/dl (wapń całkowity) i 4.7-5.2 mg/dl (wapń zjonizowany)

Aniony chloru wspomagają za zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej oraz wspomagają produkcję kwasu solnego w żołądku. Ich stężenie we krwi waha się między 97, a 107 mmol/l.

Oznaczenie poziomu elektrolitów warto wykonać w przypadku podejrzenia zaburzeń w równowadze wodno-elektrolitowej. Objawy, które powinny skłonić do oznaczenia poziomów elektrolitów we krwi to nieregularne ciśnienie krwi, nieprawidłowa praca serce, obrzęki. 

Jak zapewnić sobie odpowiedni poziom elektrolitów?

Żeby zachować poziom elektrolitów na odpowiednim poziomie, należy przede wszystkim zadbać o prawidłowe nawodnienie organizmu oraz zbilansowaną dietę. Na co dzień do picia najlepiej wybierać wodę średnio zmineralizowaną. Elektrolity najlepiej jest dostarczać organizmowi wraz z pożywieniem, , dlatego warto jest wiedzieć, jakie produkty są ich najlepszym źródłem.

Źródła elektrolitów w diecie

Przy stosowaniu zróżnicowanej diety, utrzymanie odpowiedniego poziomu elektrolitów w organizmie nie jest trudne. Wystarczy zadbać o to, aby w naszym codziennym jadłospisie nie zabrakło produktów spożywczych zawierających wysoki poziom elektrolitów. Gdzie możemy znaleźć ich najwięcej?
Głównym źródłem sodu oraz chloru w diecie jest sól kuchenna i produkty zawierające ją w swoim składzie. 
Potas znajdziemy w warzywach i owocach takich jak: ziemniaki, banany, awokado, a także w roślinach strączkowych, mleku i przetworach mlecznych oraz w mięsie.
Źródłem magnezu są przede wszystkim kakao, orzechy, pełnoziarniste produkty zbożowe, rośliny strączkowe, a także wody mineralne bogate w magnez.  
Aby zapewnić organizmowi odpowiednią podaż wapnia, należy uzupełnić swoją codzienną dietę o mleko i przetwory mleczne lub napoje roślinne i wody wzbogacane w wapń. 

Warto również zaznaczyć, że źródłem magnezu i wapnia może być twarda woda z kranu. Jej filtrowanie zubaża ją w obecność tych pierwiastków, dlatego nie w każdym przypadku będzie to korzystne rozwiązanie. 
Zbilansowany jadłospis, taki jak np. w diecie Be Diet Optimal, pomaga zadbać o prawidłowy poziom elektrolitów w organizmie.

Korzyści z dostarczania elektrolitów

Do utraty elektrolitów dochodzi podczas dużej utarty płynów ustrojowych, a także zbyt niskiego spożycia wody. 

Wiele procesów w naszym organizmie regulują właśnie elektrolity – są niezbędne dla zdrowia każdego z nas. W sytuacjach, które narażają nas na ich nadmierną utratę warto zadbać o swoje samopoczucie i sięgnąć po napój izotoniczny, który przywróci równowagę ciśnienia płynów ustrojowych. Może to być zarówno napój komercyjny, jak i przygotowany samodzielnie w domu. Powinien w swoim składzie zawierać wodę, sód (sól himalajska) i węglowodany (np. miód). Można dodać do niego również sok z cytryny czy pomarańczy albo napar z zielonej herbaty jako dodatek smakowy. 

Niedobór elektrolitów – objawy

Po czym można rozpoznać niedobór elektrolitów? Objawy nieprawidłowego ich poziomu we krwi to między innymi:
    • drżenie i skurcze mięśni,
    • pojawianie się obrzęków,
    • nudności,
    • biegunka lub wymioty,
    • ból głowy,
    • osłabienie, uczucie przemęczenia i senności,
    • złe samopoczucie, drażliwość.
Wymienione objawy mogą wskazywać na zbyt niski poziom elektrolitów. Ponadto ich niedobór może prowadzić do zaburzeń pracy układu nerwowego oraz wzrostu ciśnienia krwi. W skrajnych przypadkach zdarzają się również omdlenia, zaburzenia funkcjonowania serca, a nawet paraliż.

Kiedy szczególnie warto zadbać o elektrolity?

1. Wysoka aktywność fizyczna
Zapotrzebowanie sportowca na elektrolity jest wyższe niż osoby o niskiej lub umiarkowanej aktywności. Jest to związane z ich utratą z potem (głównie sodu). Objawami niedoboru sodu mogą być bóle głowy, osłabienie, obrzęki dłoni i stóp. 
2. Upały
Podczas wysokiej temperatury otoczenia organizm traci więcej wody i elektrolitów z potem. W gorące dni nasze zapotrzebowanie na płyny wzrasta.
3. Długotrwała biegunka, wymioty
Zatrucia pokarmowe lub długotrwałe zaburzenia pracy przewodu pokarmowego (np. w przebiegu chorób zapalnych jelit) przyczyniają się do nadmiernej utraty wody oraz elektrolitów.
4. Infekcje wirusowe, wysoka gorączka

Suplementacja elektrolitów

Niektórzy zastanawiają się, czy dodatkowa suplementacja elektrolitów jest potrzebna. Suplementy diety a zdrowie to temat, który wzbudza duże zainteresowanie. Jeśli prowadzimy zróżnicowaną dietę, która nie wyklucza głównych grup produktów, przyjmowanie elektrolitów w naszym przypadku nie jest konieczne. O ich uzupełnieniu warto pomyśleć, jeśli na co dzień prowadzimy bardzo aktywny tryb życia i uprawiamy intensywny sport.
Elektrolity są skuteczne na odwodnienie, dlatego warto po nie sięgać również podczas upałów, przy wysokiej gorączce, a także przy biegunce/wymiotach. Dbanie o właściwy poziom elektrolitów pozwoli nam zapobiec odwodnieniu, które mogłoby być bardzo niebezpieczne dla organizmu!