Histamina to hormon tkankowy, który jest magazynowany w komórkach tucznych i należy do grupy amin biogennych. Jest uwalniania pod wpływem różnych czynników, np. po kontakcie z alergenem lub podczas zmiany temperatury. U niektórych osób występuje nietolerancja histaminy. Czym jest ten stan i jakie są jego objawy? Na te pytania odpowiadamy w tym artykule.
Histamina – co to jest i w jakich produktach się znajduje?
Możemy znaleźć ją w niektórych produktach spożywczych, gdzie powstaje na skutek działania bakterii (dodanych w procesie produkcyjnym celowo lub obecnych na skutek zanieczyszczenia). Istnieją też grupy produktów, które nie zawierają w składzie histaminy, ale mogą wzmagać jej wydzielanie w organizmie lub blokować jej rozkład.
Jakie są funkcje histaminy?
- Pełni rolę mediatora stanów zapalnych
- Reguluje temperaturę ciała i ciśnienia tętniczego
- Uczestniczy w gojeniu ran oraz w walce z drobnoustrojami
- Reguluje wydzielanie hormonów przysadki
- Pobudza niektóre gruczoły (między innymi pobudza wydzielanie soku żołądkowego)
- Jest odpowiedzialna za kurczenie mięśni gładkich (np. oskrzela, macica, jelita)
Histamina jest wydzielana w dużych ilościach w trakcie reakcji alergicznej, po zetknięciu z antygenem. Po kontakcie błony śluzowej z substancją alergizująca dochodzi d vjej uwolnienia i pojawienia się oznak uczulenia (takich jak katar, astma, zmiany skórne, duszności, wymioty, biegunka, a w skrajnych przypadkach nawet wstrząs anafilaktyczny).
Nietolerancja histaminy
Do nietolerancji dochodzi w sytuacji, w której mimo braku kontaktu z alergenem, pojawiają się objawy uczulenia. Taki stan jest związany ze zbyt wysokim stężeniem histaminy w organizmie.
Przyczyną może być niedobór enzymu (diaminooksydazy- DAO), który jest odpowiedzialny za rozkład histaminy zawartej w żywności. DAO jest produkowany głównie w jelicie cienkim, wątrobie, nerkach oraz leukocytach. Jeśli w organizmie brakuje enzymu lub działa on nieprawidłowo, histamina nie zostaje rozłożona.
Niedobór enzymu DAO może mieć charakter pierwotny (wrodzony niedobór, który zdarza się stosunkowo rzadko) lub wtórny. Problemy z niedoborem enzymu i jednocześnie z nietolerancją histaminy często współwystępują ze stanami zapalnymi jelit, SIBO (przerost bakteryjny jelita cienkiego) lub IBS (zespół jelita drażliwego).
Inne czynniki, które mogą przejściowo zwiększać poziom histaminy w organizmie:
- Przewlekły stres
- Wysiłek fizyczny- szczególnie treningi aerobowe
- Choroby infekcyjne
- Przyjmowanie antybiotyków
Nietolerancja histaminy – objawy
Objawy podwyższonego poziomu histaminy mogą być niespecyficzne, ale zazwyczaj zalicza się do nich:
- Podrażnienie błony śluzowej nosa, wodnisty katar
- Swędzenie, łzawienie oczu
- Duszności, problemy z oddychaniem
- Bóle brzucha, wzdęcia, biegunki,
- Zmiany skórne, świąd
- Zaburzenia rytmu serca
- Zaburzenia miesiączkowania
Diagnostyka
Dolegliwości związane z nietolerancją histaminy czasami są bardzo niespecyficzne i przez to mogą być błędnie diagnozowane. Podstawą jest obserwacja organizmu i zanotowanie jakie produkty spożywcze i w jakich okolicznościach powodują dany problem.
Nietolerancja histaminy niekiedy daje podobne objawy do alergii. Z tego powodu warto w pierwszej kolejności ją wykluczyć, wykonując odpowiednie testy. Nietolerancja histaminy nie wiąże się z produkcją przeciwciał IgE, zatem da wynik ujemny. Przy diagnozie nietolerancji histaminy wykonuje się oznaczenie poziomu enzymu DAO i/lub oznaczenie stężenia histaminy w surowicy krwi.
Leczenie oraz dieta
Podstawą leczenia jest dieta eliminacyjna. W niektórych przypadkach lekarz może przepisać leki antyhistaminowe. Warto uwzględnić również suplementację witaminą B6, witaminą C i kwercytyną.
Dieta antyhistaminowa charakteryzuje się przeciwzapalnym działaniem. Wyklucza się w niej produkty z wysoką zawartością histaminy oraz te, które stymulują jej wydzielanie.
Produkty bogate w histaminę:
- Fermentowane alkohole – przede wszystkim wino i szampan
- Produkty fermentowane: kiszona kapusta, sos sojowy, ocet
- Owoce morza, ryby marynowane
- Sery dojrzewające i wędzone (np. gouda, parmezan, camembert, brie)
- Wędliny dojrzewające
- Niektóre warzywa: awokado, pomidory, bakłażan, szpinak
Produkty stymulujące wydzielanie histaminy:
- Kakao, czekolada
- Orzechy (głównie nerkowce i włoskie)
- Niektóre barwniki, konserwanty i substancje słodzące (z tego powodu w diecie powinno się ograniczać produkty przetworzone)
- Kiwi
- Banany
- Truskawki
- Maliny
- Ananas
- Pieczarki
Produkty blokujące aktywność enzymu DAO:
- Alkohol
- Herbata zielona i czarna
- Napoje energetyczne
Dieta antyhistaminowa wiąże się z dość dużą ilością ograniczeń, ale nie powinna być trudna do skomponowania. W przypadku bardzo nasilonych dolegliwości lubvokazjonalnej chęci spożycia produktów zawierających histaminę, można rozważyć doraźne zastosowanie tabletek z enzymem DAO.
Poniżej wymieniamy produkty, które powinny stanowić bazę diety antyhistaminowej:
- Produkty zbożowe (z wyłączeniem pszenicy)
- Jaja
- Świeże mięso i ryby, poddane gotowaniu lub duszeniu
- Mleko pasteryzowane oraz przetwory takie jak: twarogi, serki wiejskie
- Oleje: oliwa z oliwek, olej kokosowy
- Świeże warzywa – z wyjątkiem tych przeciwskazanych
- Świeże owoce – z wyjątkiem przeciwskazanych
- Ziołowe herbaty
W przypadku chorób jelit warto zadbać o ich prawidłową regenerację oraz uszczelnienie bariery jelitowej. W ten sposób wspomożemy naturalną produkcję enzymu DAO. W miarę możliwości warto zadbać o swój rytm dobowy, dobrać odpowiednią dla siebie aktywność fizyczną oraz unikać stresujących sytuacji.
Ponieważ dieta antyhistaminowa wyklucza całkiem sporą listę produktów z dziennego jadłospisu, osoba borykająca się z objawami nietolerancji histaminy musi szczególnie zwracać uwagę na to, co je. Gotowe diety, takie jakie jak Be Diet Optimal, nie są w takim przypadku polecane. Konieczne będzie wprowadzenie odpowiedniej diety eliminacyjnej, która wyklucza produkty bogate w histaminę oraz stymulujące jej wydzielanie.
Jak radzić sobie z nietolerancjami pokarmowymi? Podstawą jest dbanie o właściwie skomponowaną dietę, która wyklucza określone składniki. Warto w tym zakresie wspierać się poradą dobrego dietetyka, który pomoże opracować odpowiednią dietę eliminacyjną.
