Cukier – o jego szkodliwości możemy mówić godzinami. Jednak prawda jest taka, że prawie wszyscy lubimy jego słodki smak i nie wyobrażamy sobie dnia bez czegoś słodkiego. Niewielu z nas decyduje się także na zaprzestanie słodzenia kawy czy herbaty. Uzależnienie od cukru pomału przybiera postać epidemii a ilość chorób, jakie bezpośrednio i pośrednio mu zawdzięczamy, może przerazić. Nie pomaga nam także wszechobecność cukru w bardzo wielu produktach spożywczych, w których nawet byśmy się go nie spodziewali. Nie mamy co liczyć, że nagle się to zmieni.
W tej sytuacji musimy odwołać się do własnej roztropności i zdrowego rozsądku. Czytajmy więc etykiety tego, co kupujemy i wybierajmy te produkty, które zawierają mniej cukru lub nie zawierają go wcale. Przyjrzyjmy się bliżej ich właściwościom.
Ksylitol nazywany inaczej cukrem brzozowym
Jest niskokaloryczną substancją pozyskiwaną z brzozy nieco mniej słodką niż cukier jednak mającą od niego o 40% kalorii mniej. Jego niewątpliwą zaletą jest fakt, iż nie fermentuje w żołądku jak jego popularny słodki kolega. Jest to cukier pięciowęglowy, więc ma właściwości bakteriobójcze. Do innych jego zalet należą także między innymi: gojenie organizmu, wzmacnianie układu odpornościowego, obrona przed chorobami, opóźnianie procesów starzenia. Zaleca się go w przypadku osób zagrożonych osteoporozą, gdyż znacznie zwiększa wchłanianie wapnia.
Co ciekawe w przypadku substancji słodzącej pozwala on utrzymać mineralizację zębów. Jeśli zjemy odrobinę ksylitolu łyżeczką, poczujemy w ustach uczucie chłodu oraz świeżości. Ponadto nie podnosi on poziomu glukozy we krwi, ponieważ jego indeks glikemiczny jest 14 razy mniejszy niż cukru. Ksylitol należy wprowadzać do diety stopniowo, ustalając indywidualnie jaka jego ilość jest dla nas odpowiednia, ponieważ może się zdarzyć, że zadziała na nas przeczyszczająco, przed czym zresztą przestrzegają producenci. Bezpieczna dawka dzienna to około 3 łyżeczek.
Koszt: około 20 zł za kilogram.
Erytrol
Jeszcze dość mało znany w naszym kraju, ale zyskujący na popularności. Można powiedzieć, że jest młodszym bratem ksylitolu sprawiającym mniej problemów. Dlaczego? Jest prawie tak samo słodki, jak cukier i ma identyczne właściwości jak ksylitol z jedną różnicą – nie przeczyszcza niezależnie od ilości, jaką spożyjemy. Ma minimalną ilość kalorii – 0,4 kcal na 1 gram erytrolu gdzie dla porównania biały cukier ma aż 4 kcal na 1 gram produktu.
Koszt: erytrol jest nieco droższy od ksylitolu i jego cena to około 25 zł za kilogram.
Stewia
To jednocześnie nazwa substancji silnie słodzącej oraz rośliny, z której jest pozyskiwana rosnącej w Paragwaju. Stewia jest słodsza od cukru o jakieś 150 do 300 razy. Zawiera witaminy z grupy B oraz wiele minerałów tj. selen, magnez, wapń, potas, cynk, czy żelazo. W medycynie naturalnej używa się stewii do wzmacniania organizmu oraz jakoś środek bakteriobójczy i moczopędny.
Jest znacznie tańsza od innych zamienników białego cukru, przez co jest bardzo często stosowana. Jednak w ostatnich latach nie milkną kontrowersje na jej temat. Kiedy występuje w postaci liści lub zielonych i brązowych ekstraktów jest dla nas bezpieczna jednak gdy sięgamy po jej mocno przetworzoną formę tabletek, sprawa nie jest już taka jednoznaczna. Wszystko za sprawą zbyt dużego przetworzenia, które może znacząco wpływać na właściwości zdrowotne stewii. Opinie naukowców są niejednoznaczne i brak ostatecznego stanowiska świata nauki w tej sprawie. Mimo to warto jednak zachować ostrożność w stosowaniu jej w formie tabletek.
Koszt: około 15 zł za 250 tabletek lub za 100 g suszonych liści.
Lukrecja
Dokładnie rzecz ujmując, jest to wyciąg z korzenia lukrecji. To jedna z najstarszych roślin, które są wykorzystywane w terapiach medycyny naturalnej oraz ziołolecznictwie. Produkty zawierające słodką lukrecję stosuje się przy problemach żołądkowych oraz infekcjach dróg oddechowych. Wykazuje także działanie przeciwzapalne, podnosi ciśnienie krwi oraz działa moczopędnie i przeczyszczająco. Zawiera izoflawony, kumarynę, fitosterole, cukrowce oraz glicyzyrynę. Ekstrakt z lukrecji można przyrządzić samodzielnie w domu, wykorzystując korzeń rośliny.
Koszt: około 12 zł za 100 g korzenia lukrecji.
Syrop z agawy
Produkowany jest głównie w Meksyku z kaktusa z rodzaju Agave salmiana oraz Agave tequiliana. Wyglądem oraz smakiem przypomina miód, jednak jego konsystencja jest nieco rzadsza. Zawiera fruktozę, która w naszych ciałach przyswaja się wolniej niż glukoza. Poza tym w swoim składzie syrop z agawy ma spore ilości naturalnego probiotyku – inuliny, która zapobiega zaparciom, obniża poziom cholesterolu oraz lipidów we krwi, usprawnia pracę przewodu pokarmowego i wpływa korzystnie na jego florę bakteryjną. Zawiera także błonnik, który wspomaga przemianę materii. Ten zamiennik cukru ma jeszcze jedną niewątpliwą zaletę, jest nią niski indeks glikemiczny, prawie cztery razy niższy niż miodu.
Koszt: około 14 zł za 250 ml.
Syrop klonowy
Jest pobierany z pnia klonu. To przezroczysty delikatnie żółty płyn o słodkim smaku. Otrzymuje się go w procesie odparowania nadmiaru wody. Od wielu lat jest absolutnym hitem w USA. Można z powodzeniem powiedzieć, że wręcz kojarzy się z tym krajem. Zawiera bez wątpienia wiele wartościowych składników tj. witaminy z grupy B, niacynę, kwas foliowy, biotynę, magnez, wapń, potas, mangan i fosfor. Ma mniej kalorii niż cukier, jednak jego indeks glikemiczny jest tylko niewiele od niego niższy. Przez co wcale nie stanowi takiej idealnej alternatywy. Można czasem go użyć, jednak przesada nie jest w jego przypadku wskazana. Szczególnie że jest także stosunkowo drogi.
Koszt: około 25 zł za 250 g.
Syrop daktylowy
Daktyle są cenione na całym niemal świecie za wyjątkową słodycz oraz wiele walorów zdrowotnych. Zasadniczo syrop daktylowy ma wszystkie wartości odżywcze, minerały oraz witaminy zawarte w daktylach tj. błonnik, luteina, polifenole, białka, tłuszcze, witaminy z grupy B (jednak bez witaminy B12), wapń, żelazo, karoteny oraz fosfor. Idealny nie tylko do słodzenia codziennych napojów np. kawy i herbaty, ale także do domowych wypieków.
Koszt: około 12 zł za 350 g.
Melasa
To produkt uboczny, który powstaje podczas produkcji cukru z trzciny cukrowej oraz buraków cukrowych. Wygląda jak bardzo gęsty syrop w ciemnobrązowym kolorze. Melasa polecana jest osobom z anemią, kobietom w ciąży oraz matkom karmiącym, rekonwalescentom i sportowcom z uwagi na dużą zawartość żelaza niehemowego. Można ją używać w domu zarówno do słodzenia napojów, jak i do przygotowywania wypieków.
Koszt melasy z trzciny cukrowej: około 12 zł za 400 g.
Koszt melasy z buraków cukrowych: około 9 zł za 450 g.
Miód
Składa się głównie z fruktozy oraz glukozy. Doskonale znany i ceniony w naszym kraju z powodu wartościowych składników odżywczych, minerałów oraz witamin, jakie bez wątpienia posiada, wśród których możemy wymienić np. białka, woski, oleje lotne, garbniki, pyłki kwiatowe, kwasy organiczne, magnez, potas, kobalt, fluor, jod, fosfor oraz żelazo i wapń. Jego indeks glikemiczny niewiele odbiega od cukru jednak z uwagi na zawartość enzymów oraz minerałów nie zaburza równowagi naszego organizmu w takim stopniu jak cukier. Tak więc warto go spożywać, jednak nie należy popadać w przesadę. Cena miodu niezależnie od jego rodzaju jest dość wysoka w porównaniu z innymi zamiennikami cukru.
Koszt: około 35-40 zł za kilogram.
Słody
Pozyskuje się je zasadniczo z jęczmienia oraz ryżu. W swoim składzie posiadają głównie maltozę, która w naszym ciele bardzo łatwo rozpada się na glukozę. Słody uzyskane ze zbóż cechują się tym, że znacząco poprawiają trawienie, wzmacniają nasz żołądek oraz uwalniają organizm od zastojów pokarmowych. Słód ryżowy zawiera węglowodany złożone, przez co stanowi doskonałe źródło energii, która wytwarza się długo, ale i długo się utrzymuje. Przy tym tylko w niewielkim stopniu podnosi poziom cukru we krwi. Słód tego typu zawiera witaminy z grupy B. Proces wytwarzania słodu pełnoryżowego jest długi, ponieważ oparty jest o naturalną aktywność enzymów zawartych w ziarnach, które są rozdrabniane i stają się słodkim, gęstym płynem, do którego dodaje się niewielkie ilości słodu jęczmiennego.
Koszt: około 14 zł za 250 ml.
Nierafinowany cukier
Jest to nierafinowany sok trzcinowy, który został sproszkowany zawierający około 20 razy więcej żelaza oraz cynku niż biały cukier rafinowany. Nie jest to jak się często myśli brązowy cukier, który tak naprawdę jest białym cukrem z dodatkiem melasy i wcale nie jest od niego zdrowszy.
Koszt: około 9 zł za kilogram.
Suszone owoce
Wiele suszonych owoców, które są naturalnie słodkie, można dodawać zamiast cukru np. do domowych wypieków. Najlepiej sprawdzą się: rodzynki, figi, daktyle, morele, jabłka czy śliwki. Poza słodyczą dostarczą nam też dodatkowej porcji zdrowego błonnika.
Świeże banany
Stanowią doskonały zamiennik cukru w domowych wypiekach, jak i skutecznie zastąpią słodycze. Poza tym są świetnym źródłem składników mineralnych oraz witamin szczególnie potasu. Warto jednocześnie pamiętać o tym, że banany mają wysoki indeks glikemiczny, tym wyższy im banan jest bardziej dojrzały.
Podsumowanie
Wybór zamienników białego cukru jest tak duży, że absolutnie każdy znajdzie wśród nich odpowiedni dla siebie i swoich indywidualnych preferencji. Nie jesteśmy więc skazani na zgubne skutki spożywania białego cukru. Jedyne co musimy zrobić to podjąć decyzję o zmianie i konsekwentnie wprowadzać ją w życie. Nasze życie nadal będzie słodkie, ale jednocześnie będzie znacznie zdrowsze.
