Nazwa diety paleo wzięła się od słowa paleolit. Nazywana jest ona także dietą człowieka pierwotnego lub dietą zbieracko-łowiecką.
Zwolennicy diety paleo podnoszą fakt, iż paleolit to okres w historii ziemi, który trwał około 3 milionów lat i to on w dużej mierze ukształtował nasz gatunek. To w nim wykształciły się pierwsze społeczności ludzkie. Zaraz po nim nastąpił neolit, który jak przyjmują naukowcy, rozpoczął się od około 5.000 do 10.000 lat temu. Był to okres, w którym nastąpiły drastyczne zmiany żywieniowe wśród ludzi, które de facto w dużej części przetrwały do dzisiaj. To w tym czasie nastąpiła ogromna rewolucja agrarna, która sprawiła, że do ludzkiego jadłospisu weszły zboża. To także wtedy nasze organizmy zmutowały na tyle, aby spożywać mleko po zakończeniu okresu niemowlęcego i dziecięcego. Co ciekawe tylko ludzie mają taką możliwość, inne ssaki nie są w nią wyposażone.
Historia diety paleo
Wiedza o szkodliwym wpływie węglowodanów na nasze organizmy sięga osiemnastego wieku. Już w tym czasie pojawiały się publikacje, które zalecały prozdrowotną dietę opartą głównie na mięsie a zdecydowanie wykluczającą produkty mleczne, chleb, ziemniaki oraz cukier.
Pod koniec lat sześćdziesiątych ubiegłego stulecia ukazało się wiele książek traktujących ten temat bardzo poważnie. Możemy w tym miejscu przytoczyć choćby „Leben Ohne Brot” Wolfganga Lutza, wydaną nie tak dawno w naszym kraju pod nazwą „Życie bez pieczywa”. Autor opisywał w niej dietę odchudzającą opartą o niskie spożycie tłuszczu oraz węglowodanów, a skupionej na jedzeniu białka.
W Polsce w 1968 roku dietetyk Jan Kwaśniewski wydał założenia swojej autorskiej diety optymalnej, która współcześnie znana jest powszechnie jako dieta Kwaśniewskiego. Zalecał on w niej ograniczenie białka oraz węglowodanów na rzecz spożywania dużych często wręcz przerażająco dużych ilości tłuszczu. Niewiele później, bo w roku 1972 w Stanach Zjednoczonych Robert Atkins opublikował książkę, w której proponował swoją dietę węglowodanową. Jednak obie książki spotkały się w tym czasie z bardzo krytycznym odbiorem środowiska medycznego.
Początek diety paleo, jaką znamy, przypada na rok 1975, gdy gastroenterolog Walter L. Voegtlin napisał oraz z powodzeniem wydał książkę „Dieta człowieka pierwotnego”. Opisał on wiele przykładów zakończonych sukcesem historii leczenia swoich pacjentów z pomocą diety, którą najprawdopodobniej stosowali nasi zamierzchli przodkowie. Uważał on uparcie, że ludzie z gruntu rzeczy są drapieżnikami i powinni jeść głównie mięso oraz tłuszcz, a zdecydowanie odstawić węglowodany.
Pierwsza praca naukowa przyglądająca się bliżej medycznym aspektom tego typu odżywiania pojawiła się dopiero po dziesięciu latach od wydania powyższej książki i spowodowała, że tematem zainteresowało się środowisko lekarzy. To sprawiło, że w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia wielu lekarzy zalecało ten sposób żywienia swoim pacjentom i publikowało liczne przypadki wyleczenia chorób przewlekłych z pomocą diety paleo.
Termin dieta paleo ukuł Loren Cordain w swojej książce „Dieta paleo”, która została wydana w roku 2002. Dlatego też Cordain jest często nazywany ojcem diety paleo, pomimo że tak naprawdę on tylko ten sposób żywienia nazwał i upowszechnił. Od tego czasu dieta ta jest obiektem nieustannych badań, dzięki którym podejście do niej sukcesywnie ewoluuje.
Podstawy diety paleo
Dieta paleo swoje podstawowe założenia opiera na tym, iż nasz gatunek jest najlepiej przystosowany do diety, którą ludzie spożywali w paleolicie, ponieważ trwał on prawie tysiąc razy dłużej niż neolit. Dlatego też w diecie paleo próżno szukać nowinek ze świata produktów kulinarnych. Znajdziemy w niej głównie pokarmy, które przypuszczalnie jedli nasi odlegli przodkowie. A co jedli tego możemy się w zasadzie domyślać, badając skamieliny i obserwując kultury pierwotne, które do dziś dnia znajdziemy w wielu zakątkach naszego globu. Paleo nie kopiuje diety przodków, a jedynie bierze z niej to, co najlepsze i wykorzystuje współcześnie, jednocześnie eliminując wszystko to, czego ludzie w tamtym okresie nie jedli. Ponieważ wychodzi z założenia, że nasze ciała nie są do tych nowości przystosowane.
Styl życia
Bardzo często osoby stosujące dietę paleo zmieniają także w drastyczny sposób całe swoje życie. Idą bardziej w kierunku natury, ograniczają wszechobecny konsumpcjonizm, wdrażają minimalizm, zdrowy sen, naturalnie dbają o swoje ciało, stosują posty oraz głodówki. Szczególnie ciekawe uzasadnienie przedstawiają dla dwóch ostatnich punktów. Uważają oni, że poszczenie nie jest szkodliwe, ponieważ nasi przodkowie także to robili. Bardziej z konieczności, ponieważ często się zdarzało, że przez wiele dni nic nie upolowali ani nie znaleźli w lesie. A pomimo to żyli, mieli się dobrze i nie chorowali w takim stopniu jak ludzie współcześni. Najczęściej pomija się fakt, że człowiek pierwotny w paleolicie żył przeciętnie 30 lat.
Zasady diety paleo
Kupuj produkty ekologiczne
Najlepsze bez dwóch zdań są produkty w pełni naturalne, bez konserwantów oraz dodatków chemicznych. Powinny pochodzić z pewnych źródeł, najlepiej od lokalnych rolników i gospodarstw ekologicznych i nie być przetworzone. Podobne zasady dotyczą nie tylko owoców i warzyw, ale także mięsa.
Jedz mięso
Spożywaj mięso, podroby oraz tłuszcz pochodzący ze zwierząt. Najlepiej, aby było to mięso z małych, ekologicznych hodowli. Zdecydowanie odradza się zakup mięsa z chowu przemysłowego. Podczas przygotowywania posiłków wykorzystuj wszystko to, co wykorzystywali ludzie pierwotni, czyli także tłuszcz oraz podroby, które najczęściej się wyrzuca. Stosujący dietę paleo uważają, że właśnie tam znajduje się ogrom witamin i minerałów jedzą więc wszystkie wnętrzności zwierząt także takie jak szpik kostnym kości czy jelita.
Spożywaj owoce i warzywa
Dieta paleo zaleca spożywanie zielonych warzyw, które charakteryzują się dużą zawartością chlorofilu, folianów, wapnia oraz siarki. Należy pamiętać jednak o tym, że warzyw w diecie powinno być znacznie więcej niż owoców, ponieważ te drugie zawierają fruktozę, która może mieć negatywny wpływ na wątrobę.
Jedz żywą żywność
Chodzi głównie o surowe mięso np. w tatarze czy sushi, surowe jaja oraz surowe tłuszcze pochodzące ze świeżego kokosa, awokado czy masła. Wskazują także na warzywa, które najchętniej spożywają w formie nieprzetworzonej.
Postaw na zdrowe tłuszcze
Założenia diety paleo dowodzą, że kiedy jemy tłuste potrawy, w których jednocześnie jest niewiele węglowodanów, to nie ma możliwości, aby spowodowało to odłożenie tłuszczu w naszym ciele, ponieważ to węglowodany się odkładają, a nie zdrowy tłuszcz. Dieta zaleca więc jedzenie awokado, oliwy z oliwek, oleju kokosowego itp.
Włącz do menu produkty kiszone, fermentowane oraz nadpsute
Ta porada na pierwszy rzut oka może wydawać się nieco upiorna. Jednak zwolennicy diety paleo podkreślają z całą stanowczością, że fermentacja neutralizuje toksyny zawarte w roślinach, zwiększa zawartość witamin oraz dobroczynnych minerałów i sprawia, że są one lepiej przyswajane przez nasze ciało. Ponadto fermentacja neutralizuje kwas fitynowy, dzięki czemu skutecznie wzrasta zawartość witamin z grupy B. Poza tym produkty poddane fermentacji poprawiają florę bakteryjną jelit i pobudzają ich perystaltykę.
Kategorycznie odstaw warzywa strączkowe
To jedyny przypadek warzyw, które dieta paleo odradza. Zwolennicy tej diety uważają, że strączki są pełne lektyn, które przyklejają się do naszych jelit oraz tkanek i powodują stany zapalne organizmu. Poza tym powodują wzdęcia i są ze swojej natury ciężkostrawne.
Wyklucz z diety mleko i jego przetwory
Zdaniem paleoistów powinniśmy zrezygnować z produktów mlecznych głównie ze względu na zawartość kazeiny, która drażni nasze jelita i sprawia, że w organizmie rozwija się stan zapalny. Ponadto wskazują także na alfa i beta laktoglobulinę jako substancje niepożądane. Do tego dodają laktozę, na której nietolerancję cierpi coraz więcej osób. A jeśli wspomną także o antybiotykach, hormonach i sterydach, które są podawane krowom, to sprawa wygląda faktycznie niezbyt ciekawie.
Całkowicie zrezygnuj z jedzenia zbóż
Gluten jest obecny w praktycznie każdym typie zbóż oprócz ryżu, prosa, gryki, owsa quinoa i amarantusu. Gluten nie dość, że jest źle trawiony przez nasze ciało, to dodatkowo nie dostarcza nam nic wartościowego, a tylko powoduje wyrzuty insuliny. Co sprawia, że od produktów, które zawierają gluten, po prostu chorujemy i tyjemy. Ponadto zwolennicy diety paleo zauważają, że zboża posiadają całkiem spore ilości kwasu fitynowego, który sprawia, że składniki mineralne z pożywienia po prostu się nie wchłaniają.
Absolutnie nie licz kalorii i nie waż spożywanego jedzenia
W diecie paleo możemy jeść, ile dusza zapragnie. W tym zakresie jest to sposób odżywiania, który drastycznie różni się od innych diet, gdzie wiele produktów musimy ważyć o obliczać ich wartość kaloryczną czy indeks glikemiczny.
Efekty diety paleo
Zwolennicy tego rodzaju odżywiania podkreślają dobitnie, że lista zalet płynących z przejścia na dietę paleo jest bardzo długa. Na potrzeby niniejszego tekstu przytoczymy tylko niektóre z podnoszonych korzyści:
- utrata wagi spowodowana głównie utratą tłuszczu,
- zmniejszenie objętości żołądka,
- wysoki poziom energii, który utrzymuje się przez cały dzień,
- delikatny przyrost masy mięśniowej,
- eliminacja problemów z zasypianiem i snem,
- brak konieczności spożywania cukru i słodyczy,
- zmniejszenie porcji zjadanych posiłków,
- obniżenie poziomu trójglicerydów we krwi,
- zwiększenie ilości cholesterolu HDL,
- niższy i bardziej stabilny poziom cukru we krwi,
- eliminacja napadów wilczego głodu.
W leczeniu jakich chorób może nam pomóc dieta paleo?
- cukrzyca,
- nadwaga,
- anemia,
- alergie,
- astma,
- depresja,
- migreny,
- choroba wrzodowa, nadkwasota, refluks żołądkowy, zgaga,
- trądzik, łuszczyca, bielactwo, grzybice różnego typu,
- celiakia,
- zespół jelita drażliwego i inne schorzenia jelitowe tj. choroba Leśniowskiego-Crohna
- choroby autoimmunologiczne np. Hasimoto, reumatyzm,
- artretyzm,
- nadciśnienie tętnicze,
- problemy ze snem oraz koncentracją,
- problemy z płodnością.
Kontrowersje wokół diety paleo
Najwięcej kontrowersji wokół odżywiania opartego o menu człowieka pierwotnego wiąże się z tym, że tak naprawdę trudno dzisiaj stwierdzić który okres z burzliwej ewolucji człowieka miał największy wpływ na współczesny sposób odżywiania. I pomimo że propagatorzy diety paleo podnoszą, że najważniejszy był paleolit, bo trwał najdłużej to jednak jeśli weźmie się pod uwagę całość ewolucji, która trwała 25 milionów lat to te paleolityczne 3 miliony lat już nie są jakieś spektakularne.
W czasach, które poprzedzały epokę kamienia, byliśmy bardziej małpami i żywiliśmy się w blisko stu procentach roślinami. A to właśnie ten czas obejmował około 90% całej ewolucji. Tak więc produkty zwierzęce niekoniecznie były najważniejsze w naszej żywieniowej przeszłości.
Ponadto osoby stosujące dietę paleo dość niedokładnie podchodzą do wyników badań, które jasno i wyraźnie wskazują niekorzystny wpływ czerwonego mięsa na nasze zdrowie. Należy w tym miejscu wspomnieć także o badaniach, które potwierdzają, że spożywanie roślin strączkowych czy produktów pełnoziarnistych może przyczynić się do trwałego zdrowia naszego organizmu i choćby dlatego nie powinniśmy ich usuwać z naszej diety w sposób tak radykalny, jak czynią to zwolennicy diety paleo.
Jak we wszystkim, tak i w stosowaniu diety paleo należy po prostu zachować zdrowy rozsądek i nie być obojętnym na zdobycze nauki, które z założenia przecież mają pomóc nam w jak najdłuższym i możliwie najpełniejszym życiu. Przeczytaj również o tym, czy węglowodany tuczą na naszym blogu. Zapraszamy!
