Po zjedzeniu swojego ulubionego deseru zamiast brzucha pojawia się u Ciebie balonik? W gabinecie lekarskim usłyszałeś, że cierpisz na zespół jelita drażliwego i nie masz pojęcia, jak ugryźć temat oraz co zrobić z tą informacją? Przeczytaj nasz artykuł!
Pierwszy raz słyszysz o zespole jelita drażliwego? Myślisz, że niewiele osób ma te same dolegliwości co Ty? Jesteś w błędzie, ponieważ na zespół jelita drażliwego cierpi ponad 20% populacji i niestety jest to rosnący problem. Optymistyczne jednak jest to, że z pomocą dopasowanej i zindywidualizowanej diety jesteś w stanie zminimalizować jego skutki i przestać zastanawiać się nad kolejną dawką leku poprawiającego trawienie.
IBS (ang. irritable bowel syndrome), czyli zespół jelita drażliwego. Zespół objawów jelitowych pojawia się po spożyciu produktów bogatych w FODMAP. Low fodmap to dieta lecznicza, stosowana w trakcie leczenia zespołu jelita drażliwego oraz zespołu przerostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO). Jej głównym założeniem jest eliminacja produktów: fermentujących (F), oligosacharydów (O), disacharydów (D), monosacharydów (M) i (A) polioli (P). To dieta stosowana wyłącznie w konkretnym celu i przez określony czas. Główną rolę w leczeniu IBS odgrywa właśnie dieta, na którą co raz więcej lekarzy zwraca uwagę.
Jaką dietę należy stosować przy IBS?
Badania wykazały, że węglowodany łatwo fermentujące, słabo wchłaniane i o wysokim ciśnieniu osmotycznym, do których zaliczamy fruktozę, laktozę, fruktany oraz alkohole polihydroksylowe (do grupy tej zaliczamy również sztuczne środki słodzące, takie jak sorbitol, mannitol, maltitol, ksylitol), mogą nasilać objawy IBS. Uznaje się więc, że dieta o małej zawartości FODMAP jest skuteczną formą leczenia dietetycznego tej choroby.
W najnowszej metaanalizie z lutego 2021 roku, która ukazała się w European Journal of Nutrition, wykazano, że dieta o niskiej zawartości FODMAP zmniejsza objawy ze strony przewodu pokarmowego i poprawia jakość życia pacjentów z IBS w porównaniu z dietami kontrolnymi. Dodatkowo w innych pracach wykazano, że dieta o niskiej zawartości FODMAP jest skuteczniejsza w leczeniu objawów czynnościowych schorzeń przewodu pokarmowego w stosunku do diety zgodnej z zaleceniami UK National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE) – ponad 76% pacjentów zgłaszało poprawę po zastosowaniu diety ubogiej w FODMAP w porównaniu z 54% pacjentów stosujących zalecenia NICE.
Mimo tak obiecujących wyników nadal wiele kwestii pozostaje do wyjaśnienia. Ponieważ długotrwałe ograniczenie produktów o średniej i wysokiej zawartości FODMAP może pociągać za sobą zmiany w mikrobiocie jelitowej oraz w konsekwencji, w stanie odżywienia pacjenta, konieczne jest przeprowadzenie dalszych badań oceniających długoterminowe bezpieczeństwo przestrzegania tych zaleceń dietetycznych. Dietetycy kliniczni jak również lekarze przestrzegają przed dłuższym stosowaniem tej diety.
Jak długo należy stosować dietę low FODMAP?
Dieta low FODMAP składa się z 3 faz:
- fazy I – faza eliminacyjna trwa od 4-6 tygodni, wykluczamy w niej wszystkie produkty o średniej i dużej zawartości FODMAP
- fazy II – faza reintrodukcji trwa następne 7-8 tygodni, jest to faza ponownego wprowadzania produktów z wysoką zawartością FODMAP. Celem tej fazy jest ustalenie poziomu tolerancji poszczególnych rodzajów FODMAP
- fazy III – końcowa faza, w której wykorzystujemy wiedzę zdobytej w trakcie reintrodukcji w codziennym życiu, tak aby nie doprowadzić do powrotu objawów zespołu jelita drażliwego.
Należy zaznaczyć, że po fazie eliminacyjnej należy powoli wdrażać poszczególne produkty bogate w FODMAP i sprawdzać ich tolerancje. Powinniśmy dążyć do wdrożenia jak największej liczby pokarmów high FODMAP, które będą tolerowane przez pacjenta.
Najlepiej zrobić to pod okiem wykwalifikowanego dietetyka klinicznego po studiach, który będzie w stanie zidentyfikować problematyczne produkty i ułatwi Ci przestrzeganie i bilansowanie jadłospisu.
Kiedy stosować dietę low FODMAP?
Podstawową przyczyną wprowadzenia diety Low FODMAP jest występowanie zróżnicowanych problemów jelitowych. W pierwszej kolejności powinniśmy skupić się na szczegółowej diagnostyce, aby ustalić, czym spowodowany jest dyskomfort, ponieważ może się okazać, że dieta nie będzie wystarczająca, aby naprawić sytuację. Warto zaznaczyć, że nie wszystkie FODMAP w takim samym stopniu będą nasilały objawy i zależy to od osoby.
Główną zaletą diety Low FODMAP są pozytywne wyniki badań, które potwierdzają jej działanie. Złagodzenie objawów występuje nawet u 86% pacjentów po wprowadzeniu diety ubogiej w produkty high FODMAP, a pacjenci wskazują na znaczną poprawę jakości życia. Zmiana dotyczy głównie zminimalizowania bólu brzucha oraz redukcji wzdęć.
Pojawiają się jednak trudności takiego sposobu żywienia, ponieważ dieta low FODMAP może być trudna do nauczenia i utrzymania restrykcji żywieniowych. Pacjenci stosujący taką dietę są narażeni na niższe spożycie błonnika, wapnia, żelaza i cynku. Oprócz powyższych warto na diecie low FODMAP zadbać również o podaż witaminy D. Niezwykle ważna w tym wypadku jest edukacja dietetyczna, która powinna zostać wdrożona po zdiagnozowaniu problemu i pozwoli ona na uniknięcie stosowania niedoborowej diety eliminacyjnej, nie warto wprowadzać diety low FODMAP od początku na własną rękę, a skonsultować się z dietetykiem klinicznym, który przeprowadzi nas bezpiecznie przez proces stosowania tej diety.
Dieta low FODMAP pomaga wielu pacjentom z IBS i SIBO, u większości osób nie trzeba eliminować wszystkich produktów bogatych w FODMAP, a ich tolerancja jest zmienna w zależności od osoby. Zbilansowanie diety low FODMAP wymaga dużej wiedzy dietetycznej, dlatego przed jej podjęciem warto skonsultować się z dietetykiem, aby uniknąć późniejszych konsekwencji zdrowotnych i pogłębienia problemów jelitowych.
